Cele ćwiczeń: Dla prowadzącego – rozpoznanie ról grupowych; Dla uczestników – rozpoznanie opinii klasowych, samopoznanie, budowanie umiejętności wypowiedzi na osobiste tematy, rozpoznanie swoich potrzeb, zróżnicowanie. Czas przeznaczony na ćwiczenie: ok. 30 min Przebieg ćwiczenia: Jeśli masz warunki, wyprowadź klasę na zewnątrz lub na salę gimnastyczną. Poproś uczniów, by stworzyli trzyosobowe grupy. Każda grupa tworzy pociąg, który składa się z lokomotywy – pierwsza osoba, wagonika – druga osoba, maszynisty – trzecia osoba. W każdej grupie osoby ustawiają się jedna za drugą w kolejności: lokomotywa, wagonik, maszynista i łapią za ręce. Lokomotywa ma otwarte oczy, ale nie może prowadzić. Wagonik ani nie może prowadzić, ani otworzyć oczu; maszynista może prowadzić pociąg, ale ma zamknięte oczy. Prowadzenie pociągu odbywa się za pomocą ściskania rąk. Ściskanie prawej ręki oznacza skręt w prawo, lewej – w lewo. Kiedy żadna ręka nie jest ściskana, pociąg jedzie na wprost. Maszynista powinien wziąć poprawkę na szybkość przekazywania znaków przez wagonik. Nikt w grupie nic nie może mówić podczas jazdy. Po kilku minutach zabawy (jazdy i wykolejeń), role w grupie się zmieniają. A potem jeszcze raz, tak aby każdy doświadczył roli maszynisty, wagonika i lokomotywy. Kiedy zabawa dobiegnie końca, pytasz uczestników o wrażenia. Pamiętaj, aby wypowiedzieli się wszyscy. I wszyscy wysłuchali się nawzajem. Przykładowe pytania i polecenia: W której roli czułeś się najbardziej komfortowo, a w której najmniej pewnie? Dlaczego? Czy miałeś zaufanie do swojego maszynisty. Dlaczego? Czy czułeś odpowiedzialność za grupę? Dlaczego? W jaki sposób to uzewnętrzniałeś/aś? Jak to jest nie mieć na nic wpływu (do wagonika)? Czy potrafilibyście teraz ustalić (do poszczególnych grup), kto byłby kim w „idealnym” pociągu stworzonym w waszej grupie?